Episode 292
🎭 Ο Βασιλεύς της Ρέγκας. Γεώργιος Τσοκόπουλος💫 Μια φάρσα με άρωμα ρέγκας, καθαρεύουσα και… πεθερές!
Απόψε ταξιδεύουμε πίσω, στα χρόνια που η Αθήνα φορούσε καπέλο, κρατούσε μπαστούνι και ονειρευόταν Αμερική. Είναι το 1914· ο ηλεκτρισμός μόλις φωτίζει τις πρώτες θεατρικές σκηνές και οι κυρίες της καλής κοινωνίας σπουδάζουν «ταγκό». Στο κέντρο αυτής της νεοελληνικής φάρσας, ένας συγγραφέας με πνεύμα και ειρωνεία, ο Γεώργιος Τσοκόπουλος, μας χαρίζει ένα μονόπρακτο που μυρίζει ρέγκα, σαπούνι λεβάντας και κοινωνική σάτιρα..
Αν έγραφε ο Τσιφόρος για την αστική Αθήνα του 1914, θα καθόταν στο καφενείο της Ομόνοιας, θα άνοιγε εφημερίδα, κι ανάμεσα στους καπνούς του τσιγάρου θα ’λεγε:
«Η ρέγκα καλά ψήνεται μόνο όταν είναι αλμυρή – όπως και τα ήθη μας».
Ο «Βασιλεύς της Ρέγκας» είναι μια μονόπρακτη κωμωδία όπου ο συγγραφέας παίρνει τις μικρές αστικές ανοησίες και τις στήνει σαν πανηγύρι. Στο επίκεντρο, μια ελληνική οικογένεια της καλής κοινωνίας, που ψάχνει να παντρέψει την κόρη της με πλούσιο Αμερικανό. Ο ένας ονειρεύεται δολάρια, η άλλη πύργους, κι όλοι μαζί νομίζουν πως ο παράδεισος είναι στο φιλέτο της ρέγκας.
Ο Τσοκόπουλος, γνώστης του τύπου του «καλού προξενιού», παίζει με το γέλιο της εποχής. Οι διάλογοι του Προκόπιου, του Ανάχαρση και της Κλυταιμνήστρας είναι καθαρή κωμωδία χαρακτήρων. Μικροί τύραννοι της οικογένειας, άνθρωποι της ευπρέπειας και της γελοιότητας μαζί. Ο ένας φωνάζει «θα γίνεις βασίλισσα της ρέγκας!» κι ο άλλος ιδρώνει να φτιάξει γραβάτα.
Ο Τζων Πούλος, ο περιβόητος «βασιλεύς», είναι το αντίγραφο του Έλληνα μετανάστη που γύρισε από την Αμερική με λεφτά αλλά χωρίς ψυχή. Δεν αγαπά τίποτε, παρά μόνο την ησυχία του. Ο όρος του «καμία πεθερά στο σπίτι!» είναι το άρωμα όλης της υπόθεσης. Από εκεί ξεκινά η φάρσα: οι γονείς της Λιλής παρουσιάζουν τη μητέρα ως… Αγγλίδα γκουβερνάντα, για να σωθεί ο γάμος.
Το κοινό γελά με την παρεξήγηση, αλλά κάτω απ’ το γέλιο υπάρχει μια πικρή αλήθεια. Η αστική τάξη της εποχής ήθελε το χρήμα του ξένου, μα φοβόταν την κουλτούρα του. Ήθελε να μοιάσει στην Ευρώπη, μα της ξέφευγε το ήθος. Έτσι κι ο Τσοκόπουλος, με χιούμορ που τσούζει, ξεγυμνώνει τον ελληνικό μικροαστισμό· αυτόν που σκύβει στο πορτοφόλι, αλλά καμώνεται τον πατριώτη.
Οι χαρακτήρες είναι σμιλεμένοι με λαϊκή εξυπνάδα. Ο Προκόπιος θυμίζει τους πονηρούς μεσολαβητές των ταινιών του Τσιφόρου· ο Ανάχαρσης τη φιγούρα του μικρονοικοκύρη που μπερδεύει την τιμή με την επίπλωση· κι η Κλυταιμνήστρα, μνημείο ελληνικής μάνας, είναι η πρώτη «βασιλομήτωρ» που αρνείται να πεθάνει για να προχωρήσει η νέα γενιά.
Η σκηνή με τη «μηχανή που μετατρέπει τις πεθερές σε ζαμπόν» είναι αποκορύφωμα του γκροτέσκου χιούμορ της εποχής· μια αλληγορία για τη σύγκρουση παλαιού και νέου. Η κοινωνία θέλει πρόοδο, αλλά η πρόοδος τρομάζει όταν έχει ανθρώπινο πρόσωπο.
Στην ψυχολογική ανάλυση, κάθε φιγούρα είναι φορέας φόβου. Ο γαμπρός φοβάται τη δέσμευση, η μητέρα φοβάται την απόρριψη, ο πατέρας την κοινωνική αποτυχία. Ο μόνος που δεν φοβάται είναι το κοινό – γιατί το κοινό βλέπει τον εαυτό του σε όλους και γελά.
Το έργο γράφεται λίγο πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο· εποχή που η Ελλάδα προσπαθεί να περάσει από το ραχάτι της καθαρεύουσας στην ηλεκτρική λάμπα. Η γλώσσα του Τσοκόπουλου είναι πολύτιμο ντοκουμέντο: συντηρητική στην όψη, επαναστατική στο πνεύμα. Εκεί, μέσα στις λέξεις, ακούς το μεταίχμιο του παλιού κόσμου που πεθαίνει και του νέου που δεν ξέρει πώς να γεννηθεί.
Ο θεατής αποκομίζει τη χαρά του έξυπνου γέλιου. Μα και κάτι βαθύτερο: ότι οι άνθρωποι, όσο κι αν αλλάζουν εποχές, μένουν ίδιοι στις ψευδαισθήσεις τους. Θέλουν δόξα, λεφτά και ησυχία, κι αν μπορούν να τα βρουν όλα μαζί, θα υποδυθούν ακόμη και την Αγγλίδα δασκάλα.
🎬 Πρώτη παρουσίαση: Ελλάδα, 1914 – Βασιλικό Θέατρο
🎧 Ηχητική απόδοση (1979):
Σκηνοθεσία: Λάμπρος Κωστόπουλος
Ηθοποιοί: Τζόλη Γαρμπή, Χρήστος Δοξαράς, Ελένη Δακορώνια, Θεόδωρος Μορίδης, Βασίλης Τσιβιλίκας
❓Ερώτηση προς το κοινό
Αν ο «βασιλεύς της ρέγκας» γύριζε σήμερα, ποια «μηχανή» θα επινοούσε για να αποφύγει τις πεθερές της εποχής μας; Ή μήπως σήμερα, οι πεθερές είναι οι ίδιες οι φιλοδοξίες μας;
🪞 Στοχασμός
Η φάρσα του Τσοκόπουλου είναι καθρέφτης της κοινωνίας μας. Όσο κι αν αλλάξουν οι δεκαετίες, η ανθρώπινη ανάγκη να ντύσει το ψέμα με μετάξι παραμένει ίδια.
Ο γέλωτας είναι πάντα ο βασιλεύς της ψυχής· εκείνος που καθαρίζει το νου απ’ την υποκρισία.
«Στην καρδιά κάθε κωμωδίας, υπάρχει μια αλήθεια που δαγκώνει.
Μα το θέατρο υπάρχει για να τη δαγκώνουμε εμείς πρώτοι, προτού μας δαγκώσει η ζωή».
✍️ Angeli Georgia – Storyteller of Light ✍️
#ΒασιλευςΤηςΡεγκας #ΓεωργιοςΤσοκοπουλος #Θεατρο #Κωμωδια #GreekTheatre #ΑθηναικηΣατιρα #StorytellerOfLight #Tsokopoulos #TheKingofherring
🇬🇷 Για όσους θέλουν να κρατήσουν αναμμένη τη φλόγα αυτών των παραγωγών,
υπάρχει μια μυστική πύλη:
👉 https://angeligeorgiastoryteller.gr/support
📚 Metabook: https://metabook.gr/angel67
🇬🇧 For those who wish to keep the flame of these creations alive, there is a secret gateway:
👉 https://angeligeorgiastoryteller.gr/support
📚 Metabook: https://metabook.gr/angel67
🇫🇷 Pour ceux qui désirent garder vivante la flamme de ces créations, il existe une porte secrète:
👉 https://angeligeorgiastoryteller.gr/support
📚 Metabook : https://metabook.gr/angel67
🇮🇹 Per chi desidera mantenere viva la fiamma di queste creazioni, esiste una porta segreta:
👉 https://angeligeorgiastoryteller.gr/support
📚 Metabook: https://metabook.gr/angel67
📜 Εγγραφή στο κανάλι για περισσότερα θεατρικά έργα, μυστήριο και vintage ατμόσφαιρα!
