Episode 123
Γκόλφω του Σπύρου Περεσιάδη
Υπόθεση του έργου
Η «Γκόλφω» είναι ένα βουκολικό δράμα σε πέντε πράξεις, γραμμένο το 1893 από τον Σπύρο Περεσιάδη. Εκτυλίσσεται στις ελληνικές πλαγιές, μέσα σε έναν αγροτοκτηνοτροφικό μικρόκοσμο, όπου κυριαρχούν η τιμή, η αγάπη και η κοινωνική επιταγή. Η νεαρή βοσκοπούλα Γκόλφω είναι τρελά ερωτευμένη με τον Τάσο, έναν περήφανο τσέλιγκα, και ονειρεύεται να τον παντρευτεί. Όμως, η φτώχεια και οι κοινωνικές πιέσεις τον οδηγούν να αρραβωνιαστεί την πλούσια Σταυρούλα. Η Γκόλφω, με αξιοπρέπεια και αξιοθαύμαστη αυταπάρνηση, τον συγχωρεί και τον ευλογεί, πριν πάρει δηλητήριο και πεθάνει με τον αγαπημένο της στο πλευρό της. Η τελική σκηνή είναι τραγική, αλλά και εξαγνιστική: η θυσία της γίνεται ύμνος αγάπης που ξεπερνά τον θάνατο.
Οι χαρακτήρες και η σκιαγράφησή τους
Η Γκόλφω δεν είναι μια απλή τραγική ηρωίδα. Είναι το σύμβολο της ελληνικής γυναικείας ψυχής του 19ου αιώνα: περήφανη, αθώα, υπομονετική και βαθιά πιστή στον έρωτα και την ηθική της. Ο Τάσος, διχασμένος ανάμεσα στον έρωτα και την ανάγκη, ενσαρκώνει τη φιγούρα του άντρα που συντρίβεται κάτω από τις κοινωνικές επιταγές. Η Σταυρούλα είναι περισσότερο σύμβολο απ’ ό,τι πρόσωπο – η ενσάρκωση της κοινωνικής ανέλιξης και της υπολογιστικής νοοτροπίας. Οι δευτερεύοντες χαρακτήρες λειτουργούν ως χορός και ως αντανάκλαση της τοπικής κοινωνίας, πλέκοντας έναν ιστό που στηρίζει τη δραματουργία.
Ιστορικό και πολιτισμικό πλαίσιο
Η «Γκόλφω» γεννιέται στα τέλη του 19ου αιώνα, σε μια εποχή που η ελληνική κοινωνία βρισκόταν σε μετάβαση. Το αστικό δράμα και η αστική σάτιρα κυριαρχούσαν, όμως η «Γκόλφω» φέρνει το φως πάνω σε έναν παραμελημένο κόσμο: αυτόν των βοσκών, των ανθρώπων του βουνού, των απλών ψυχών που ορίζονται από τη φύση, την τιμή και το συναίσθημα. Το έργο γράφεται σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο, θυμίζοντας έντονα τη δημοτική ποίηση και τις παραλογές, και αποτελεί ένα από τα πρώτα δείγματα νεοελληνικού λαϊκού μελοδράματος. Η καθαρεύουσα του Περεσιάδη μπλέκεται με τη λαϊκή ψυχή, δημιουργώντας ένα υβρίδιο ύφους μοναδικό στην εποχή του.
Πρώτη θεατρική παρουσίαση & μεταφορά στον κινηματογράφο
Το έργο ανέβηκε πρώτη φορά το 1894 και γνώρισε τεράστια επιτυχία. Όμως η πιο γνωστή εκδοχή της έρχεται με την κινηματογραφική μεταφορά του 1955, σε σκηνοθεσία Ορέστη Λάσκου και με την Αντιγόνη Βαλάκου στον ομώνυμο ρόλο. Αυτή η ταινία, σε ασπρόμαυρη φιλμική γλώσσα, έγινε σημείο αναφοράς για τον ελληνικό κινηματογράφο: μία από τις πρώτες απόπειρες μεταφοράς θεατρικού δράματος στο μεγάλο πανί, που κατέγραψε και σφράγισε τη συλλογική μνήμη με εικονικότητα και συγκίνηση.
Τι αποκομίζει ο θεατής σήμερα
Ο σύγχρονος θεατής έρχεται αντιμέτωπος με ένα έργο που, ενώ μοιάζει απλό στην πλοκή, είναι βαθύτατα πολυεπίπεδο. Η «Γκόλφω» δεν είναι μόνο το τραγικό θύμα του έρωτα, αλλά η θριαμβεύουσα ψυχή που διαλέγει την αξιοπρέπεια. Το έργο συνομιλεί με τη σημερινή πραγματικότητα, όπου η πίστη, η αφοσίωση και η αυταπάρνηση φαίνονται ξεχασμένες αρετές. Μέσα από τη λιτότητα της φύσης και των λέξεων, γεννιέται ένα συγκλονιστικό πορτραίτο της γυναικείας δύναμης.
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Σπύρος Περεσιάδης (1854–1918) γεννήθηκε στην Πάτρα και εργάστηκε ως δημοσιογράφος, θεατρικός συγγραφέας και μεταφραστής. Η «Γκόλφω» ήταν το κορυφαίο έργο του, ενώ έγραψε και άλλα λιγότερο γνωστά δραματικά έργα. Δεν ήταν αριστοκρατικής καταγωγής, ούτε ανήκε σε λογοτεχνικές σχολές, κι αυτό του επέτρεψε να εκφράσει τη λαϊκή ψυχή χωρίς φτιασίδια. Πέθανε ξεχασμένος, αλλά η «Γκόλφω» ζει – και πάντα θα ζει – μέσα στις πλαγιές, τις καρδιές και τα σινεμά.
Η ιστοσελίδα μου
Τα Podcast μου:
https://angeligeorgiastoryteller.gr
https://mithoikaipolitismoi.gr
https://akougontasmetingeorgia.gr
https://theatromeangeligeorgia.gr
Το κανάλι μου στο you tube
https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured
Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:
https://www.facebook.com/angeligeorgia
Facebook σελίδα Μύθοι και πολιτισμοί:
