Episode 153
🎭 Η Πολιτεία των Τιμίων του Mark Twain
Υπάρχουν στιγμές που το θέατρο δεν διασκεδάζει απλώς· ξεγυμνώνει. Το έργο «Η Πολιτεία των Τιμίων» του μεγάλου Mark Twain –του συγγραφέα με τη βαθύτερη κατανόηση του ανθρώπινου παραλογισμού– είναι ακριβώς ένα τέτοιο δείγμα θεατρικής αποκάλυψης. Μια πικρή αλληγορία για την ανθρώπινη φύση και τη σαθρή ηθική που συχνά καμουφλάρει τη βρωμιά πίσω από στεγνές διακηρύξεις τιμιότητας. Ένα έργο που τσιμπάει στο κόκαλο και αφήνει τον θεατή να γελά, να σκέφτεται και –στο τέλος– να ιδρώνει.
🕳 Υπόθεση: Η αποκαθήλωση της δήθεν αρετής
Η ιστορία τοποθετείται στο Hadleyburg, μια μικρή αμερικανική πόλη που φημίζεται –και αυτοδιαφημίζεται– ως «η πιο τίμια πολιτεία της χώρας». Οι κάτοικοί της έχουν στήσει έναν ολόκληρο αστικό μύθο γύρω από την ηθική τους καθαρότητα, ζώντας με το σύνθημα: «Μην μας βάζετε σε πειρασμό». Κι όμως, αυτό ακριβώς κάνει ένας μυστηριώδης ξένος που εμφανίζεται σαν φάντασμα του παρελθόντος, μεταφέροντας μια ιστορία από τις παλιές του δυσκολίες, όταν κάποιος από την πόλη τον βοήθησε απλόχερα χωρίς αντάλλαγμα. Ο ξένος θέλει να επιστρέψει το καλό, αλλά αντί να αποκαλύψει το όνομα του ευεργέτη, αφήνει στο ζευγάρι των Richards ένα σακουλάκι με χρυσό και ένα γράμμα: ο δικαιούχος θα φανερωθεί μέσα από μια δημοπρασία ηθικής. Αυτό που ακολουθεί είναι ένας κωμικοτραγικός κατήφορος: κάθε υποψήφιος ευεργέτης «αναγνωρίζει» τον εαυτό του στην ιστορία, αποκαλύπτοντας την καταπιεσμένη του απληστία και την τρομακτική ικανότητα του ανθρώπου να διαστρέφει το σωστό προς ίδιον όφελος.
👥 Χαρακτήρες: Καθρέφτες της μικροαστικής υποκρισίας
Οι Richards είναι το ζευγάρι-κλειδί. Μετρημένοι, ηλικιωμένοι, ενταγμένοι στο αξιακό σύστημα της πόλης, δέχονται πρώτοι το «δώρο» και ταλαντεύονται ανάμεσα στο καθήκον και στον πειρασμό. Στην πραγματικότητα, εκπροσωπούν τον φιλήσυχο μέσο πολίτη που δεν είναι ούτε διεφθαρμένος ούτε άγιος αλλά που υπό τις «κατάλληλες συνθήκες» θα ρίξει νερό στο κρασί του. Ο ίδιος ο άγνωστος παραμένει χωρίς πρόσωπο. Είναι ένας σχεδόν διαβολικός μηχανισμός που λειτουργεί ως κάθαρση, εκδίκηση, μα και προειδοποίηση.
Οι υπόλοιποι κάτοικοι –διάφοροι «σεβαστοί» κύριοι με σημαντικό κοινωνικό στάτους, αποκαλύπτονται σταδιακά ως κοινοί καιροσκόποι, ικανοί να διαστρέψουν ακόμα και την πιο ανιδιοτελή πράξη.
🕰 Ιστορικό και κοινωνικό υπόβαθρο
Το έργο πρωτογράφτηκε το 1899, μια εποχή όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες ζούσαν την αυγή του αμερικανικού ονείρου και την άνθιση της αστικής ηθικής. Όμως ο Twain, πάντα σαρκαστικός, δεν χάφτει το παραμύθι της «καθαρής κοινωνίας». Το Hadleyburg δεν είναι απλώς μια πόλη: είναι κάθε κοινωνία που επαινεί την ηθική της επειδή δεν της δόθηκε ακόμα η ευκαιρία να την προδώσει. Το έργο ανεβαίνει στο εξωτερικό σε διάφορες σκηνικές προσαρμογές του 20ού αιώνα – συχνά ενταγμένο σε κύκλους πολιτικού θεάτρου και κοινωνικού σχολίου. Στην Ελλάδα, παρουσιάστηκε κυρίως από θιάσους που αναζητούν καυστικό υλικό για την ηθική της μικρής κοινωνίας – ιδιαίτερα επίκαιρο σε περιόδους κοινωνικής κρίσης.
💭 Τι αποκομίζει ο θεατής;
Πρώτα απ’ όλα, ένα γέλιο πικρό. Η υποκρισία και η δίψα για κοινωνική αποδοχή παρουσιάζονται με τέτοιο τρόπο που ο θεατής δεν ξέρει αν πρέπει να γελάσει ή να ντραπεί. Το έργο δεν επιτίθεται στους ανθρώπους· απογυμνώνει τις κοινωνικές μάσκες που όλοι λίγο πολύ φορούμε. Στο τέλος, δεν υπάρχει λύτρωση – υπάρχει συνειδητοποίηση. Ο θεατής φεύγει σαστισμένος, όχι γιατί τον τρόμαξε κάτι εξωτερικό, αλλά γιατί αντίκρισε κάτι από τον εαυτό του στο καθρέφτισμα αυτής της «έντιμης» πόλης.
✍️ Ο συγγραφέας: Mark Twain
Ο Mark Twain, γεννημένος Samuel Langhorne Clemens, δεν ήταν απλώς ένας χιουμορίστας. Ήταν ο ακονισμένος νους της Αμερικής. Ο Φώκνερ τον ονόμασε «πατέρα της αμερικανικής λογοτεχνίας» γιατί πρώτος συνέλαβε την ουσία του μέσου ανθρώπου: έναν συνδυασμό μεγαλείου και γελοιότητας. Γνωστός από έργα όπως ο «Χωκ Φιν» και ο «Τομ Σόγιερ», ο Twain κρύβει κάτω από την παιδικότητα και το χιούμορ μια σιδηρά ηθική γραφή. Με αυτό το έργο, δίνει ένα καυστικό μάθημα ηθικής χωρίς διδακτισμό – μόνο με τη δύναμη του καθρέφτη.
🎭 Επίλογος
Η Πολιτεία των Τιμίων είναι θεατρικό καρφί με αιχμή. Σε μια εποχή που ο καθένας χτίζει την εικόνα του στα social media σαν να είναι κάτοικος του Hadleyburg, το έργο αυτό αποκτά τρομακτική επικαιρότητα. Πόσες φορές λέμε «είμαι τίμιος», ενώ απλώς δεν προκλήθηκα ακόμα; Η παράσταση αυτή δεν κλείνει με βεβαιότητες. Κλείνει με σκοτεινή σιωπή. Και μια ερώτηση που μένει μέσα μας:
«Αν ερχόταν ο ξένος στη δική μας πόλη… τι θα κάναμε εμείς;»
Η ιστοσελίδα μου
Τα Podcast μου:
https://angeligeorgiastoryteller.gr
https://mithoikaipolitismoi.gr
https://akougontasmetingeorgia.gr
https://theatromeangeligeorgia.gr
Το κανάλι μου στο you tube
https://www.youtube.com/@angeligeorgia808/featured
Facebook σελίδα Αγγελή Γεωργία:
https://www.facebook.com/angeligeorgia
Facebook σελίδα Μύθοι και πολιτισμοί:
